HACCIN ÖNEMİ VE FAYDALARI
İslam şartlarının beşincisi hac’dır. Hac, belli zamanda, belirli yerleri özel bir şekilde ziyaret etmektir.
Hicretin dokuzuncu yılında farz olmuştur. Hac hem mal, hem de beden ile yapılan bir ibadettir. Belirli şartları taşıyan Müslümanların ömründe bir defa hacca gitmesi farzdır. Allah’ın her emrinde olduğu gibi haccın farz kılınmasında da bir çok hikmetler ve faydalar vardır.
Bu konuda peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur: “Kim Allah için hacceder de kötü söz ve davranışlardan sakınırsa, annesinin onu doğurduğu günkü gibi günahlarından arınmış olarak döner.”
HAC KİMLERE VE NE ZAMAN FARZDIR
Aşağıdaki şartları taşıyanlara hacca gitmek farz olur:
1-) Akıllı olmak,
2-) Ergenlik çağına gelmiş olmak,
3-) Müslüman olmak,
4-) Hür olmak,
5-) Haccın farz olduğunu bilmek. (Bu şart Müslüman olmayan ülkelerde Müslümanlığı kabul edenler içindir. İslam ülkelerinde yaşayan Müslümanlar için haccın farz olduğunu bilmemek özür değildir.)
6-) Zorunlu ihtiyaçlarından başka hacca gidip dönünceye kadar kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin geçinebileceği maddi güce sahip olmak.
7-) Durumuna uygun bir vasıta ile hac yolculuğunu yapabilmesi için vasıta ve yol masraflarını karşılayacak parası olmak.
Hac vazifesini yapabilecek zamana yetişmiş olmak.
Sayılan bu şartlardan başka hac vazifesini bizzat yapmak için aşağıdaki şu şartların da bulunması gerekir. Bunlara haccın edasının şartları denir.
HACCIN EDASININ ŞARTLARI :
1-) Vücutça sağlıklı olmak, (Hac yolculuğuna dayanamayacak derecede hasta ve yaşlı olmamak.)
2-) Hacca gitmesine bir engel bulunmamak, (Hapiste olmak gibi)
3-) Yol güvenliği olmak,
4-) Kadının yanında kocası veya evlenmesi caiz olmayan bir mahremi bulunmak, (Şafi mezhebine göre; yanında kocası veya mahremi olmayan kadın, güvenilir iki veya daha
fazla kadınla birlikte farz olan haccını yapar.)
5-) Kocası ölmüş veya boşanmış olan kadınların iddet süreleri bitmiş olmak.
Bu sayılan şartlara sahip olan bir kimsenin önündeki ilk hac mevsiminde hacca gitmesi farz olur.
HACCIN FARZLARI :
Haccın farzları, birisi şart ikisi rükün olmak üzere üçtür:
1-) İhrama girmek (şarttır),
2-) Arafat’ta vakfe,
3-) Ziyaret tavafı.
HACCIN ÇEŞITLERİ :
Yapılışı bakımından hac üç Çeşittir:
1-) İfrad Haccı: Umresiz yapılan hac demektir. Hacı adayı ihrama girerken sadece hacca niyet eder ve hac vazifelerini yerine getirir. İfrad haccı yapanlara kurban kesmek vacip değildir.
2-) Temettü Haccı: Umre ve haccı ayrı ayrı ihrama girerek yapmaktır. Hacı adayı önce umre için ihrama girip umre vazifelerini yapar ve ihramdan çıkar. Günü gelince yeniden ihrama girerek hac vazifelerini yerine getirir. Temettü haccında kurban kesmek vaciptir.
3-) Kıran Haccı: Umre ve haccı bir ihramda yapmaktır. Hacı adayı ihrama girerken hem umre, hem de hacca niyet eder. Önce umreyi yapar fakat ihramdan çıkmaz, sonra da haccı yapar. Kıran haccında da kurban kesmek vaciptir.
Hacca gitmek isteyen bir kimse bu üç çeşit hacdan hangisini dilerse onu yapar. Usulüne uygun olarak hangisini yaparsa hac görevini yerine getirmiş olur.
İHRAM, TELBİYE, TAVAF, SA’Y ve VAKFE nedir ?:
İHRAM : Hac veya umre yapacak olan kimsenin diğer zamanlarda helal olan bazı fiil ve davranışları belirli bir süre kendisine haram kılmasıdır. Hac veya umreye niyet etmek ve telbiye getirmekle ihrama girilmiş olur.
TELBİYE : İhramlı olarak ve yüksek sesle: ”Lebbeyk, Allahümme Lebbeyk, Iebbeyke la şerike Leke Lebbeyk, innel’hamde ve’n ni’mete Leke ve’lmülk; la şerike Lek.” demektir .Kadinlar hafif sesle telbiye getirirler,
TAVAF : Kabenin etrafını usulüne göre yedi defa dolaşmaktır.
SA’Y : Kabe’nin yakınında bulunan Safa ile Merve tepeleri arasında gidip gelmektir. Bu gidiş ve gelişler, Safa’dan Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç olmak üzere yedi defadır.
VAKFE : Hacda Arafat ve Müzdelife denilen yerlerde belirli zamanlarda bir süre kalmaktır. Arafat vakfesi farz, müzdelife vakfesi vaciptir .
HACCIN YAPILIŞI :
Hacca gitmek isteyen kimse, bu kutsal görev için helal kazanç temin eder. Yola çıkmadan önce varsa borçlarını öder, hak sahipleri ile helalleşir. Günahlarının bağışlanması için tövbe edip Allah’tan af diler. Kazaya kalmış ibadetleri varsa mümkün olduğu kadar kaza eder. Yola çıkacağı zaman evinde iki rekat namaz kılar. Aile fertleri, dostları ve yakınları ile helalleşip veda ederek yola çıkar. Yolculukta ve hac ibadeti esnasında başkalarını incitecek kötü söz ve davranışlardan sakınır .
İhrama girme yeri olan ”Mikat” sınırına gelmeden önce tırnaklar kesilir, gerekli vücut temizliği yapılır ve mümkünse gusledilir, değilse abdest alınır. Erkekler giydikleri bütün elbiselerini çıkararak ”izar” ve ”Rida” denilen iki parça örtüye sarılırlar. İhramlı oldukları sürece ayak ve başlarını açık bulundururlar. Kadınlar ihrama girerken elbiselerini çıkarmazlar.
Bundan sonra ”Mikat” sınırında ”ihram sünneti” niyetiyle iki rekat namaz kılınır ve hacca niyet edilerek telbiye getirilir. Böylece ihrama girilmiş olur. İhram devam ettiği sürece ihramlıya yasak olan şeylerden sakınmak gerekir .
Mekke’ye varılınca gusül yapılır veya abdest alınır. Sonra haremi şerife gidilerek Kabe’nin etrafında kudüm tavafı yapılır ve ardından iki rekat tavaf namazı kılındıktan sonra Safa ile Merve arasında usulüne uygun olarak sa’y yapılır. Hacı adayı bundan sonra ihramlı olarak Mekke’de kalır. Burada kaldığı süre içinde mümkünse namazları Harem-i Şerifte kılmak, fırsat buldukça nafile tavaf etmek çok sevaptır.
Terviye günü, yani Arefe’den bir gün önce Arafat’a çıkılır. Arefe günü güneş batıncaya kadar Arafat’ta kalınır. İbadet ve dua ile vakitler değerlendirilir. Burada öğle ile ikindi namazları cemaatle öğle vaktinde birlikte kılınır. Buna ”Cem’i Takdim” denilir. Öğleden sonra vakfe yapılır. Güneş battıktan sonra akşam namazı kılınmadan ‘Müzdelife’ ye hareket edilir. Müzdelife de akşam ve yatsı namazları cemaatle yatsı vaktinde birlikte kılınır. Buna ”Cem-i Tehir” denilir. Geceyi Müzdelife de geçiren hacı adaylar şeytan taşlamak için kullanılacak taşları burada toplar.
Bayram sabahı, sabah namazı erken kılınarak, ”Müzdelife Vakfesi” yapılır. Hava aydınlandıktan sonra Mina’ya hareket edilir.
BAYRAMIN BİRİNCİ GÜNÜ MİNA’DA SIRASIYLA :
a-) Akabe Cemresine yedi taş atılır.
b-) Saçlar tıraş edilerek ihramdan çıkılır. (İfrad haccı yapanlara kurban kesmek vacip olmadığından, bunlar Akabe Cemresine taş attıktan sonra tıraş olup ihramdan çıkarlar. Temettü veya Kıran haccı yapanlar Akabe Cemresi’ne taş atıp kurban kestikten sonra tıraş olur ve ihramdan çıkarlar .)
c-) Vakit ve imkan bulunursa aynı gün Mekke’ye gidilerek farz olan ziyaret tavafı yapılır.
BAYRAMIN İKİNCİ GÜNÜ SIRASIYLA :
a-) Küçük, orta ve akabe cemrelerine yedişer taş atılır.
b-) Bayramın birinci günü ziyaret tavafını yapamayanlar ikinci günde yaparlar .
BAYRAMIN ÜÇÜNCÜ GÜNÜ SIRASIYLA :
a-) Yine küçük, orta ve akabe cemrelerine yedişer taş daha atılır.
b-) Aynı gün Mina’dan Mekke’ye dönülünce veda tavafı yapılarak hac vazifesi tamamlanmış olur.
Yukarıdaki uygulamalar İfrad haccı içindir. Temettü ve Kıran haclarının yapılışında bazı farklılıklar vardır.
TEMETTÜ HACCI : Temettü haccı yapacak olan kimse Mikat sınırında umre için ihrama girer. Mekke’ye gelince usulüne uygun olarak umreyi yaptıktan sonra tıraş olur ve ihramdan çıkar. Terviye gününe kadar. (Yani Arefe gününden bir gün önce) Mekke’de ihramsiz olarak bekler. Terviye günü Mekke’de hac için yeniden ihrama girer ve yukarıda anlatıldığı gibi hac vazifelerini yapar .
İFRAD HACCINDAN FARKLI OLARAK :
a-) Bayramın birinci günü Cemre Akabesi’ne taş attıktan sonra kurban keser, ondan sonra tıraş olur ve ihramdan çıkar.
b-) Ziyaret tavafından sonra haccın sa’yını yapar.
KIRAN HACCI : Kıran haccı yapacak olan mikat sınırında hem hac, hem de umreye ikisine birden niyet ederek her ikisi için de bir ihrama girer. Mekke’ye varınca önce umre yapar, umreyi tamamladıktan sonra haccın kudüm tavafını, peşinden de haccın sa’yını yapar. Fakat ihramdan çıkmaz. İhramlı olarak bekleyip terviye günü gelince Arafat’a çıkarak tarif edildiği gibi hac vazifelerini yerine getirir.
KIRAN HACCINDA DA İFRAD HACCINDAN FARKLI OLARAK :
a-) Bayramın birinci günü Cemre Akabesine taş attıktan sonra kurban keser, ondan sonra tıraş olur ve ihramdan çıkar.
